Heysel & Hillsborough

Hillsborough
Þegar kom að því að finna sökudólga fyrir hörmungum eins og áttu sér stað á Hillsborough þann 15.apríl 1989 lá líklega enginn hópur betur við höggi heldur en stuðningsmenn Liverpool.  Til að skilja af hverju þarf að leita nokkur ár aftur í tímann.

Undanfari Hillsborough – Heysel 1985
Ástæða þess að stuðningsmenn Liverpool láu svona vel við höggi er auðvitað Heysel slysið sem átti sér stað á úrslitaleik Evrópukeppninnar árið 1985 þar sem 39 áhorfendur, flestir stuðningsmenn Juventus létust.

Fótboltaleikir á níunda áratugnum voru mjög frábrugðnir því sem þekkist í dag og ólæti stuðningsmanna mjög algeng. Einhver lið áttu jafnvel stuðningshópa sem voru þekktir fyrir vesen á fótboltaleikjum og oft voru verstu ólátabelgirnir menn sem höfðu ekkert endilega áhuga á fótbolta.

Ástandið var sérstaklega slæmt á Englandi þar  atvinnuleysið var mikið og hverjum hópvinnustaðum á fætur öðrum var lokað undir styrkri stjórn hinnar yfirnáttúrulega hrokafullu Járnfrúr, einhverrar hötuðustu persónu úr breksum stjórnmálum. Fótboltinn var íþrótt almúgans, „the working class“ eins og það heitir á frummálinu og þar fengu menn útrás. Engin furða að Margret Thatcher hafi haft óbeit á fótbolta og fótboltabullum alla tíð og átti sinn þátt í eftirmálum Heysel og Hillsborough.

Ólæti byrjuðu reyndar mikið fyrr heldur á níunda áratugnum því áhorfendur á þeim sjöunda og áttunda voru ekki ósvipaður leikmönnum þess tíma. Leeds var t.d. dæmt í fjögurra ára bann frá þáttöku í evrópukeppni er stuðningsmenn þeirra réðust inn á völlinn í leik gegn Bayern Munhen tíu árum fyrir Heysel. Áratugin þarna á milli voru stöðugt ólæti á knattspyrnuleikjum á Englandi og víðar.

Liverpool var ekkert undanskilið þessu frekar en aðrar borgir en þó var einna minnst um ólæti á leikjum í Liverpool borg (m.v. handtökur). Kannski að hluta til vegna velgengni liðanna.  Undanfari Heysel hvað ólæti stuðningsmanna varðar má þó að einhverju leiti rekja til atburða frá árinu áður er Liverpool komst einnig í úrslit evrópukeppninnar þá aðeins til að mæta heimamönnum í Roma. Eitt af mörgum dæmum um frábæra skipulagningu UEFA í vali á staðsetningu þessa viðburðar.

Róm 1984
Stuðningsmenn Roma nýttu heldur betur tækifærið þennan dag og tóku all hressilega á móti stuðningsmönnum Liverpool sem voru auðvitað í mjög miklum minnihluta. Það voru mikil ólæti fyrir fyrir leik, á meðan leik stóð var stanslaust kastað smáhlutum (flöskur, myntpeningar o.fl.) í Liverpool hluta vallarins og frá öllum hliðum. Eftir leik sem Liverpool vann heimamönnum til mikillar “gleði” var svo sannarlega setið fyrir gestunum er þeir yfirgáfu leikvanginn. Stór gengi vopnuð hnífum og bareflum réðust á stuðningsmenn Liverpool, jafnvel rólegheita fjölskyldufólk á leiðinni heim á hótel. Fjölmargir hlutu stungusár og einhverjir þurftu að leita skjóls í Breska sendiráðinu í Róm. Lögreglan lét þetta að miklu leiti afskiptalaust og raunar eru sögur til af hjálp þennan dag úr óvæntri átt eða frá stuðningsmönnum Lazio sem eru þekktir enn þann dag í dag fyrir ólæti. Þeim fannst ekkert leiðinlegt að sjá Roma tapa á heimavelli og voru alveg til í að hjóla í þá.  Það fór sannarlega ekki vel í vinstri sinnaða stuðningsmenn Liverpool að vera í svo vondri stöðu að þurfa þiggja hjálp frá fasistum Lazio og þeirra ultras aðdáendum.

Löng saga stutt, stuðningsmönnum Liverpool var alls ekki vel við Ítali og það var alltaf ljóst að þeir myndu ekki hörfa eins mikið og á hlutlausum velli og þeir gerðu í Róm.

Ólæti stuðningsmanna á Heysel
Eftir Róm ´84 er því óhætt að segja að stuðningsmenn Liverpool voru sannarlega „up for it“ þegar kom að þessum leik enda mótherjarnir aftur ítalir. Nákvæmlega sama átti við um stuðningsmenn Juventus sem voru mun fleiri í Brussel þennan dag og engu skárri en samlandar þeirra frá Róm árið áður.  Það var því vel vitað að ólæti á þessum leik væru óumflýjanleg rétt eins og á öllum öðrum leikjum.  Því skal þó auðvitað haldið til haga að um minnihluta allra aðdáenda er alltaf að ræða. Fáir skemma oft fyrir fjöldanum og það átti við þennan dag svo sannarlega.

Ekkert af þessu afsakar þá stuðningsmenn Liverpool sem tóku þátt í þeim atburðum sem leiddu til dauða 39 saklausra áhorfenda sem flestir voru á bandi Juventus. Þetta er klárlega svartasti bletturinn í sögu Liverpool Football Club og reyndar UEFA líka. Orðspori félagsins var í rústað þennan dag og stuðningsmönnum liðsins (réttilega) kennt um. Flestir hafa tekið þætti stuðningsmanna Liverpool með skömm (sérstaklega eftir Hillsborough slysið) og þeir sem létu verst voru ákærðir og helmingurinn af þeim (14 manns) dæmdir í þriggja ára fangelsi, flestir af þeim „þekktar“ fótboltabullur.

Liverpool og Juventus mættust 20 árum eftir Heysel slysið og þar gerðu stuðningsmenn Liverpool sitt besta til að biðja Ítalina afsökunar, ekki finna afsakanir eða benda á aðra heldur biðjast afsökunar, þetta var fyrsta tækifærið til þess með svona beinum hætti. Brian Reade sem var á báðum leikjum sem og á Hillsborough skrifaði góða grein um þetta daginn eftir.  

Refsing Liverpool og enskra liða
Eins og áður  segir svartur blettur í sögu Liverpool og enska boltans sem fékk líka að finna fyrir því í kjölfarið og engin meira heldur en bæði liðin í Liverpoolborg. Árið 1985 hafði Liverpool komist fjórum sinnum í úrslit evrópukeppninnar á átta árum og þetta sama ár varð Everton enskur meistari. Liðin skiptust á að vinna titilinn og bikarinn á þessum árum og voru bæði með bestu lið í sögu félaganna. En í kjölfar Heysel máttu þau ekki keppa í evrópukeppnum og misstu þar af leiðandi af tekjum, reynslu og leikmönnum sem því fylgdu og misstu bæði flugið nokkrum árum seinna. Ensk félagslið fengu ótímasett bann frá Evrópukeppnum og sami dómur kvað á um að Liverpool hlyti þrjú auka ár í bann. M.ö.o. rothögg fyrir ensku liðin sem höfðu unnið keppnina sjö sinnum á átta árum. (Liverpool 1977, 1978, 1981 og 1984, Nottingham Forest  1979 og 1980, og Aston Villa 1982)

Aðrar ástæður Heysel slysins:
Málið er þó ekki alveg eins einfalt og látið var í veðri vaka strax í kjölfar slyssins og mjög margir halda ennþá í til dagsins í dag. Stuðningsmenn Liverpool réðust ekki að ítölunum upp úr þurru og alls ekki með þann ásetning að myrða neinn enda dánarorsök ekki vegna barsmíða. Það sem stuðningsmenn Liverpool gerðu var í raun ekki ósvipað því sem oft mátti sjá á leikjum á þessum tíma en í þetta skiptið urðu afleiðingarnar eins hræðilegar og þær gátu orðið. Þannig að þó stuðningsmenn Liverpool hafi tekið á sig sinn þátt í þessum harmleik með ævarandi skömm er alls ekki þar með sagt að þeir hafi nokkurntíma tekið undir ódýra yfirlýsingu Gunter Schneider eftirlitsmanns UEFA á leiknum sem hljóðaði svona:

“Only the English fans were responsible. Of that there is no doubt.”

Með þessu var alveg fríað þátt UEFA, lögreglunnar og eigenda Heysel sem kannski kemur ekki á óvart eftir það sem hefur verið opinberað undanfarið. Eins var ekki minnst á þátt stuðningsmanna Juventus sem einnig voru með ólæti sín megin. Liverpool fékk á sig alla sökina og forsætisráðherrann var fljótur að grípa gæsina þegar færið gafst og gerði illt verra.

Þetta hafði Chris Rowland, höfundur bókarinnar From Where I Was Standing sem fjallar um Heysel slysið frá hans sjónarhól að segja um þann part:

In the days and weeks that followed, Heysel continued to dominate the news. From the newspapers to TV chat shows to the House of Commons, it was just about the only topic of debate. A few days later, British Prime Minister Margaret Thatcher pressured the FA to ban all English clubs from Europe indefinitely. Our own Football Association had pre-empted them by withdrawing our clubs from the following season’s European tournaments pending UEFA’s announcements. Two days later she was granted her wish as UEFA banned all English sides for what they stated was “an indeterminate period of time”. Liverpool received an additional ban of “indeterminate plus three years”, or more precisely, three further years in which Liverpool qualified for European competition. If they didn’t, the ban would roll on until they did. Given Thatcher’s previously stated dislike of the city of Liverpool –– probably because of its left-wing politics and strong opposition to her government and philosophy –– and her very apparent dislike of football and football supporters generally, we hardly expected any help from her. It was the excuse she and her cronies had been looking for to put the boot into football just the way they had with the miners.

Ensk lið vöru öll dæmd í bann en það náði á einhvern ótrúlegan hátt ekki yfir Enska landsliðið en á leikjum þeirra var ástandið á þessum árum verra en hjá öllum félagsliðunum samanlagt.  Stuðningsmenn Juventus sem börðust við lögregluna og voru með mikil ólæti fengu líka sína refsingu en mjög væga m.v. þá sem Liverpool fékk (eðlilega) en á skrítnum forsendum. Aftur Chris Rowland úr bók hans:

The inconsistency of UEFA’s decisions extended to the remarkable leniency shown to Juventus for the considerable part played by their supporters in the disturbances at Heysel. Their ”punishment” was to begin the defence of the trophy they won in Brussels by playing their home European Cup games the following season behind closed doors. Hardly hard line. The point was made that Juventus’ fans had no particular ‘previous’ before Heysel; true, but neither did Liverpool’s.

Andinn og ólætin á leikjum var þannig að aðeins var tímaspursmál var hvenær stórslys yrði og enginn náði að lýsa þessu betur heldur en Arsenal aðdáandinn og rithöfundurinn Nick Hornby:

‘The kids’ stuff that proved murderous in Brussels belonged firmly and clearly on a continuum of apparently harmless but obviously threatening acts –– violent chants, wanker signs, the whole, petty hardact works –– in which a very large minority of fans had been indulging for nearly 20 years. In short Heysel was an organic part of a culture that many of us, myself included, had contributed towards.’

Ástand Heysel:
Heysel sem var þjóðarleikvangur Belga var langt frá því að vera í ástandi til að hýsa viðburð af þessari stærðargráðu, áætlað var að rífa leikvanginn og höfðu nauðsynlegar endurbætur á vellinum því setið á hakanum í nokkur ár. Arsenal hafði spilað á vellinum nokkrum árum áður og stuðningsmenn þeirra sögðu völlinn vera ömurlegan.  Fyrir leik Liverpool og Juventus sendi Peter Robinson stjórnarformaður Liverpool beiðni til UEFA um að færa leikinn á hentugri völl þar sem hann hafði miklar áhyggjur af öryggi áhorfenda á vellinum.

Fyrir okkur sem erum vön öryggi leikvanga nútímans er hálf hlægilegt/grátlegt að hugsa út í ástand Heysel því völlurinn var það illa að hruni kominn að hægt var að tína upp grjóthnullunga sem auðvitað voru notaðir til að kasta yfir í stuðningsmannahóp andstæðinganna og eru sögur af því að ástand vallarins hafi verið svo lélegt að hægt var að sparka gat á veggi stúkunnar og komast þannig inn um gatið.  Stuðningsmenn Liverpool eru enn þann dag í dag að fara fram á afsökunarbeiðni frá UEFA vegna þeirra aðkomu að Heysel slysinu eins og Brian Reade kom inn á í Mirror 2010

Gæsla og skipulag:
Völlurinn var þó ekki það eina sem var langt frá því að vera í lagi þennan dag, nánast allt sem gat klikkað er kom að skipulagi leiksins klikkaði . Stuðningsmönnum liðanna var úthlutað miðum á sitthvorum enda vallarins þannig að þeir væru sem lengst frá hvor öðrum. En í stað þess að aðskilja áhorfendur með stóru auðu svæði og mjög öflugri gæslu eins og þekktist allsstaðar annarsstaðar var úthlutað miðum í svokallað hlutlaust svæði fyrir Belgíska áhorfendur.

Þetta voru mjög alvarleg mistök og mótmæltu forráðamenn bæði Liverpool og Juventus þessu fyrirkomulagi opinberlega fyrir leik. Þetta gaf ferðaskrifstofum og svartamarkaðs bröskurum tækifæri til að selja miðana í þetta hólf og þannig hugsanlega blanda stuðningshópunum saman. Fjöldi brottflutra Ítala bjó í Brussel á þessum tíma og keyptu þeir ásamt ferðaskrifstofum nánast alla miðana í hlutlausasvæðið sem þannig fóru nánast allir í hendur Juventus aðdáenda.  Ekki autt svæði eða hlutlausir aðdáendur sem var aldrei að fara gerast. Þetta vissu Belgísk knattspyrnuyfirvöld sem græddu á því að selja þessa miða og það þurfti ekki kjarneðlisfræðing til að finna út að þarna yrði mjög líklega vesen en samt var gæslan á milli aðdáenda til skammar sem og girðingin á milli.

Þannig að í stað þess að hafa öfluga gæslu og langt bil milli stuðningsmanna liðana var lítil og aum bráðabirgðagirðing og örfáir gæslumenn á milli hópana, fimm löggur og tveir hundar réttara sagt. Ultras hópar Juventus aðdáenda sem höfðu verið með mikil ólæti voru þó hinumegin á vellinum og fjarri verstu bullunum í hópi Liverpool.

Með nóg af grjóti og drasli til að henda fóru flugskeytin að berast milli hópana sem voru rétt hjá hvorum öðrum sem endaði  með því að hluti stuðningsmanna Liverpool sem í þetta skiptið voru ekki til í aðrar eins árásir og árið áður fengu nóg og réðust næsta auðveldlega, allt of auðveldlega, yfir á svæði Ítalana (hólf Z á skýringarmynd af Heysel).  Ítalarnir hörfuðu í snarhasti að steinvegg sem skapaði mikinn og alvarlegan troðning með þeim hörmulegu afleiðingum að veggurinn á veikburða leikvangnum gaf sig.

Andrúmsloftið á vellinum var rafmagnað fyrir og þegar óljósar fréttir af þessu tóku að berast varð allt endanlega vitlaust meðal stuðningsmanna Juventus. Þeir höfðu raunar verið með ólæti áður en reyndu að brjótast inn á völlinn og ráðast á Englandingana hinumegin þegar veggurinn hrundi.

Lögreglan náði að hindra þá för ítalana en þeir voru eins og koma á daginn seinna glæpsamlega illa í stakk búnir að takast á við þann vanda er skapaðist milli stuðningsmanna í hólfum Z og X og því fór sem fór. Þyrlur og sjúkralið ásamt stuðningsmönnum (frá báðum liðum) hlúðu að hinum særðu sem voru um 600 og þeim 39 sem létust. Vegna þessa og óláta Ítalana seinkaði leiknum um tvo tíma en hvorugu liðinu var sagt frá alvarleika málsins og ákveðið var af ótta við frekari óeirðir að leikurinn skyldi spilaður þrátt fyrir allt. Hreinlega ótrúlegt.

Eftirmálar Heysel:
Eftirmálar Hillsborough eru öllum vel kunnir og miðað við offar fjölmiðla þar getið þið rétt ímyndað ykkur umfjöllunina eftir Heysel slysið. Chris Rowland orðaði þetta best:

You couldn’t pick up a newspaper or switch on the TV without seeing a circled “wanted” face. The Belgian government creaked under the weight of questioning and accusations of gross incompetence, and, fatally holed below the waterline, eventually sank. Meanwhile its British counterpart, Thatcher’s hang ‘em flog ‘em brigade, maintained a continuous stream of anti-football, anti-Liverpool invective, threatening draconian crowd control measures, the introduction of identity cards and probably the reintroduction of National Service and the death penalty, the compulsory sterilisation of Liverpool mothers or the ritual slaughter of their first-born. Scapegoats were in huge demand, and the slavering tabloid press led the hunt voraciously, revelling in its self-appointed role as the Voice of Reason whilst displaying absolutely none, and the licence Heysel appeared to give it to rant unchecked in an orgy of self-righteous bigotry. Balance and reason, it seemed, had no part in this public “debate”.

Nú ættum við að vera farin að sjá nokkuð góða mynd af hverju stuðningsmenn Liverpool lágu mjög vel við höggi árið 1989 er kom að því að finna sökudólga.

Niðurstöður skýrslu um Heyselslysið
Belgíski hæstaréttardómarinn Marina Coppieters birti niðurstöður rannsókna um Heysel slysið 18 mánuðum eftir að það átti sér stað, eða í nóvember 1986. Þær niðurstöður voru alls ekki eins einhliða og dómstóll „götunnar“ í Bretlandi hafði verið. Enskir áhorfendur deildu ábyrgðinni sannarlega með lögreglu og knattspyrnuyfirvöldum. Nokkrir yfirmenn í lögreglunni voru sakfelldir, þar á meðal yfirmaður lögreglunnar á leikdegi sem var sakaður um manndráp af gáleysi og dæmdur Yfirmaður Belgíska knattspyrnusambandsins sem bar ábyrgð á vellinum fékk 6 mánaða dóm, 72 ára maður.

Chris Rowland:

How many anti-Liverpool ranters over Heysel are aware of that? Then again, many of them weren’t even born at the time, but just accepted their own club’s fans’ warped view of it.

Niðurstöður rannsóknarinnar voru nokkur léttir fyrir þá stuðningsmenn Liverpool (langstærsti meirihlutinn) sem höfðu lítið haft með þennan harmleik að gera.

We had known all along that without significant other factors, there would have been no deaths, no major news story, just a minor routine pre-match skirmish followed by a game of football. That somebody somewhere had finally acknowledged it brought huge relief.

It has become the accepted version of events that the Heysel stadium disaster was solely the result of hooliganism and rioting by Liverpool fans. Yet none of the 39 victims lost their lives as a result of being beaten, kicked, stoned or stabbed. And none who fought and sought to intimidate and subjugate did so with murder in mind or with even the faintest notion of what was about to follow. Perhaps only an architect or engineer could have foreseen those. Even describing the skirmishes at Heysel as ‘rioting’ would be misleading. Judged by the standards of the time, or indeed any time, what Heysel actually witnessed was nothing more than a token bout of territorial terrace ritual involving some fist-flailing and air-punching during which few blows were actually landed and from which few injuries resulted. On any other day it would have led to nothing more than the odd bloody nose or black eye, a bit of tut-tutting from onlookers and commentators, with the whole episode of minor scale pre-match disturbance completely forgotten and unreported as soon as the game got underway. Some missiles were thrown –– in both directions –– and several charges across the terracing occurred.

Threatening and unpleasant behaviour, but wholly unexceptional at that time, and only possible because it was made possible. Nowadays it wouldn’t be.

But then a wall collapsed and changed everything. Ultimately, what converted an unremarkable skirmish into a fatal tragedy, what transported Heysel from the mundane to the extraordinary, was not the scale or degree of savagery but decaying cement, a structural defect, the final executioner not hooligans but the crumbling, decomposing perimeter wall of Block Z. The wall, no more than four feet high and twenty feet long, was more than 50 years old, its cement cladding crumbling away from the rotting brickwork. Its obscene result was 39 fatalities.

Belgískur arkitekt sem var sendur af dómaranum (Marina Coppieters) til að meta völlinn eftir slysið setti eftirfarandi í skýrsluna

“… areas reserved for standing room [including the ill-fated Block Z] remain as they were at the time of their construction in 1930. They are in an advanced state of decay. Only the hand-rest remains on most of the handrails, most are unstable and several on the point of collapse. The handrails were quickly and easily destroyed by the pressure of the crowds, which had no proper means of escape. Concrete terracing was eroded and, crucially, neither the barrier between Blocks Y and Z nor the wall in Block Z were strong enough to resist crowd pressure.”

Breskur ráðgjafi sem sendur var frá London í sömu erindagjörðum komst að þeirri niðurstöður að leikurinn hefði aldrei fengið að fara fram á Bretlandi undir Breskum reglum og eins og áður sagði hafði Peter Robinson stjórnarformaður Liverpool nánast hótað að draga Liverpool úr keppninni er hann kvartaði yfir vellinum og niðurröðun áhorfenda fyrir leik.

Meira að segja Hans Bangerter framkvæmdastjóri UEFA á þessum tíma gagnrýndi Belgísku lögregluna harðlega sem og hluta stuðningsmanna Liverpool en passaði sig á að láta UEFA ekki bera neina ábyrgð. Eitthvað sem stuðningsmenn Liverpool eru ennþá ósáttir við. Svona orðaði hann þetta:

“The disaster would not have happened if our specific instructions on security had not been so badly disregarded by the Brussels police and especially the gendarmerie. The English vandals would not have been able to perform such terrible deeds and create such misery if they had not been helped by the frightful incompetence of the Belgian security forces.”

En UEFA hunsaði allar ábendingar og óskir bæði Liverpool og Juventus fyrir leik og neitaði að flytja leikinn þrátt fyrir að ástand vallarins væri vel þekkt fyrir leik.

Hér má svo sjá frétt úr News on Sunday frá 12.júlí 1987 skrifuð af stuðningmanni Liverpool sem hafði farið á völlinn stuttu áður en slysisð varð:

“I went to the Heysel Stadium in the autumn of 1984 –– about six months before the disaster –– for a World Cup qualifying match. I remember only too well the reaction of myself and my friends upon entering the stadium; it was an absolute disgrace. Rickety safety barriers, crumbling walls, ancient terracing, non-existent facilities: a recipe for disaster if ever I saw one. Of one thing I am certain; if basic safety checks had been made and proper segregation been enforced, that wall would not have collapsed and those people would still be alive now. That stadium would have been unfit for a women’s institute convention, never mind a European Cup Final. And as far as the received wisdom that all the trouble was caused by Liverpool fans –– I remember vividly the Italian thugs with their fascist flags and their ‘Reds are Animals’ banner, the guy with the gun, the stick-throwing mobs … and above all, I remember the total impotence and incompetence of the Belgian authorities who stood by while a full scale riot took place, completely and utterly unprepared. A number of Englishmen, not all from Liverpool, behaved like evil scum. They should be extradited and dealt with in the severest possible manner by the Belgian authorities. But it is my contention that the blame should be shared by the Italian thugs, and by the Belgians themselves. We should never forget what happened in Brussels. But it’s time we threw off the guilt, which is not all ours by any means.”

Það var ekki bara inni á vellinum sem skipulag leiksins klikkaði, eins og alltaf þegar úrslitaleikur Evrópukeppninnar var háður lagði lögreglan til að barir og vínveitingasala yrði bönnuð. Allajafna var ekki dropi af áfengi leyfður í skipulögðum ferðum á Úrslitaleiki og hafði t.d. verið þannig árið áður í mjög langri ferð Englendinganna til Róm. Belgar hunsuðu þetta alveg og það var erfiðara að finna lokaðan bar heldur en opinn á leikdegi og stuðningsmenn beggja liða tóku því fagnandi.  Flestir auðvitað bara drukku sinn bjór í rólegheitum en eins og Chris Rowland orðaði það, inn á milli leyndust fótboltabullur sem litu á opinn bar á leikdegi sem hálfgerða móðgun við sig. Ofan á það var mjög auðvelt að komast inn á leikinn miðalaus og lítið sem ekkert var leitað á áhorfendum. Sannarlega veisla fyrir fótboltabullur sem höfðu svo stuðningsmenn gestana í seilingarfjarlægð. Ekkert af þessu hafði verið mögulegt í hvorugu heimalandinu í mörg ár og var því auðvitað enn einn faktorinn í að skapa þennan harmleik.

Sjálfur var ég 4 ára þegar Heysel slysið átti sér stað og var líklega vant við látinn við að setja saman Lego kubba. Rétt eins og með Hillsborough hef ég alltaf vitað af Heysel slysinu og er það sannarlega eins og skuggi yfir sögu Liverpool. Það hefur ekkert vantað þá sem eru tilbúnir að hæða Liverpool og saka eingöngu um þennan harmleik og maður hefur heyrt þá hlið marg oft í gegnum tíðina en það var ekki fyrr en ég las bókina 44 Years With The Same Bird eftir Brian Reade fyrir nokkrum árum að ég las í fyrsta skipti almennilega um Heysel slysið. Þar er sannarlega ekki dregið úr þætti fótboltabulla sem undir merkjum Liverpool komu þessum svarta bletti á sögu klúbbsins en þar var einnig farið yfir þau atriði sem ég hef komið inná hérna.

Eftir að öll gögn í Hillsborough málinu voru gerð opinber vaknaði áhugi minn á að skoða Heysel slysið almennilega og þá í samhengi við það sem á eftir fylgdi. Ótúlega oft þegar talað er um Hillsboroug færist umræðan yfir til Heysel og partur af ástæðu þess að ég fór að rannsaka þetta nánar núna og skrifa þennan pistil er viðtal sem ég heyrði á X-inu um daginn . Þar fékk Hjörtur Hjartarson okkar mann Hödda Magg til að fara yfir atburðina í kringum Hillsborough. Flottur þáttur og góð skýring en það stakk mig hversu snöggt spjallið fór út í umræðu um Heysel þar sem „sökin var öll stuðningsmanna Liverpool“ eins og það var (eins og venjulega) orðað.  Það vill ég meina að sé ekki alveg rétt, virkaði smá á mig eins og þar sem Liverpool menn fengu endanlega uppreisn æru út af Hillsborogh mættu þeir ekki gleyma Heysel. Það hefur enginn gert held ég en stuðningsmenn sem og félagið hafa sannarlega axlað ábyrð í því máli frá fyrsta degi og rétt rúmlega það. Öfugt við það sem allir sem komu að Hillsborogh voru tilbúnir að gera sem og reyndar Heysel. Eini munurinn var bara að í Belgíu var dæmt þá sem voru sekir ekki falsað alla vitnisburði og skýrslur og komið sökinni eingöngu á áhorfendur.

Rétt eins og með Hillsborugh er nokkuð ljóst að Heysel hefði vel getað komið fyrir hvaða enska lið sem er, með því að skoða málið betur kemur í ljós að allar aðstæður voru til staðar og ekki var hægt að standa mikið verr að málum í það skiptið. Enskir voru engir englar á þessum tíma en að syngja um það 27 árum seinna að stuðningsmenn liðsins séu „Morðingjar“ er í besta falli ansi ósanngjarnt.

Læt Chris Rowland eiga síðasta orðið í umfjöllun um Heysel.

Weighed down by collective guilt, Liverpool’s mass of genuine supporters felt utterly let down by the behaviour of the few at Heysel, whose lack of self-control brought appalling consequences for the Italian victims, but also besmirched their own club’s proud name across Europe and brought shame, disrepute and universal vilification to each one of us that we have still not shaken off. For many years it deprived club and supporters of the most exciting, uplifting experience available –– involvement in European football. As individuals we felt as though we had paid the price many times over. Every Liverpool supporter I know and have ever met was sickened that innocent people, fellow football fans there for the same reason as us, died at a football match, and that a small minority of our own fans had a large part to play in it. I don’t know any Liverpool supporter who seeks to deflect responsibility for the actions of some of our supporters that night. But I still believe that the accusation that Liverpool’s supporters killed 39 people that night is narrow and over-simplistic. As I said at the start, I didn’t think the story had been properly told. Heysel is unfinished business.

The deaths at the Heysel were wholly and easily preventable. They were the obscene consequences of gross negligence, stupefying incompetence, criminal lack of forethought and a whole succession of people –– from the decision to use the apology for a stadium to the ticket selling arrangements to the policing –– failing to do their jobs properly.

Hillsborough
Rétt eins og með Heysel slysið þá voru nokkrir að sömu aðalleikurunum í Hillsborough. Sviðið (völlurinn) var óhentugur og á það var bent fyrir leik. Stuðningsmenn Liverpool voru settir einir í hlutverk sökudólga, lögreglan var gjörsamlega og glæpsamlega vanhæf, sjúkraliðar sem og lögregla voru allt of seinir að bregðast við og Járnfrúin var ennþá við stjórnvölin með brennandi hatur sitt á fótbolta og þá sérstaklega Liverpool.

Þetta gat eingöngu farið á einn veg og fáir hittu naglann eins hressilega á höfuðið og fótboltatímatirið When Saturday Comes gerði í júní 1989.

Enska knattspyrnusambandið sem hélt bikarkeppnina valdi Hillsborogh sem leikvang fyrir þennan örlagaríka úrslitaleik rétt eins og gert hafði verið árið áður þrátt fyrir að þeir hafi átt í útisöðum við Sheffield Wednesday um ástand vallarins. Þeir höfðu ekki endurnýjað leyfi vallarins í nokkur ár en leyfðu engu að síður leikjum að fara fram á vellinum.

Leppings Lane var fræg stúka á Englandi sem áður hefði verið kvartað yfir vegna þrengsla, m.a. árinu áður af Liverpool aðdáanda sem sendi enska knattspyrnusambandinu bréf um málið eftir nákvæmlega sama leik frá árinu áður við nákvæmlega sömu aðstæður. Liverpool – Nottingham Forrest í undanúrslitum FA Cup með Liverpool í minni hluta vallarins með 4000 færri miða þar sem það hentaði betur að taka á móti stuðningsmönnum liðana vegna landfræðilegrar aðkomu að vellinum. Stuðningsmenn Liverpool höfðu 24 inn/útganga meðan Nottingham hafði 60 og því mun meira pláss. Það þrátt fyrir að stuðningur við Liverpool á deildarleikjum væri alltaf töluvert mikið meiri og þeim fylgdu mun fleiri stuðningsmenn.  Sem varð svo sannarlega raunin 15.apríl 1989.

Slysið sjálft
Það var gott veður þennan dag og mjög margir stuðningsmenn Liverpool lögðu leið sína til Sheffield, ekki allir með miða eins og mjög algengt var á þessum tíma. Umferðartafir voru á leiðinni frá Liverpool sem urðu til þess að hluta stuðningsmanna Liverpool seinkaði töluvert. Gæslan við völlinn var fullkomlega ólíðandi og mun verri heldur en árið áður. Svæðið fyrir utan inngönguhliðin var ekki stór og árið áður hafði gæslan stoppað alla sem ekki voru með miða löngu áður en þeir komust að hliðinum. Það var ekki gert þarna og þar sem margir komu aðeins seinna en vanalega myndaðist öngþveiti við hliðin. Leppings Lane var ekkert annað en búr og væri óhugsandi sem stúka í dag. Sú stúka var löngu orðin yfirfull og mátti ekki við meiru.  Ekkert óeðlilegt þó á þessum tíma.

Stuttu fyrir leik tekur yfirmaður lögreglunnar á þessum leik, David Duckenfield þá ákvörðun að opna bara stóra hliðið hjá miðasölunni til að losa um troðninginn þar í stað þess að seinka leiknum. Þannig var hann um leið að hleypa mjög stórum hópi stuðningsmanna Liverpool inn á völlinn í gegnum risastórt hlið með þeim afleiðingum að um 2000 manns storma í flýti inn á völlinn á sama tíma án þess að fá leiðbeiningar eða svo mikið sem að miðinn þeirra væri athugaður. Flestir fóru því þá leið sem lá í augum uppi að fara beint inn í Leppings Lane stúkuna sem þegar var orðin yfirfull. Það var enginn gæsla til að benda þeim á hólf sem væri pláss í eða að Leppings Lane væri yfirfull. Þetta virkaði þannig að áhorfendur áttu að finna þetta út sjálfur, þegar þú komst ekki inn þá var leitað annað þar sem hægt var að finna pláss. Stjórnstöð lögreglunnar á leiknum var beint fyrir ofan Leppings Lane þannig að troðningurinn átti ekkertað fara framhjá þeim.

Troðningurinn myndaðist hægt og örugglega og neyðarópin voru skýr og greinileg úr stúkunni til nærstaddra gæslumanna sem horfðu með fyrirlitningu á áhorfendur. Þegar menn fóru að klifra yfir girðingar til að sleppa úr lífshættulegum troðningnum voru fyrstu viðbrögð lögreglu að meina innkomu inn á völlinn og reka þá til baka. Jafnvel þegar áhorfendur á 2. Hæð stúkunnar fóru að toga félaga sína upp í meira pláss var því tekið með tortryggni.

Þeir sem voru viðstaddir lýsa þessu lang best sjálfir í heimildarmynd sem gerð var árið 2009. Fróðlegt að horfa á þessa mynd og baráttu þeirra fyrir réttlæti nú þegar sönnunargögnin hafa verið opinberuð. Maður áttar sig betur á hversu mikill sigur það var.

Stuðningsmönnum Liverpool tókst þó að komast yfir og koma réttum skilaboðum um ástandið til skila og hófu björgunaraðgerðir á félögum sínum. Slík var fyrirlitningin gagnvart fótbolta áhorfendum á þessum tíma að í stað þess að allir færu í það að bjarga mannslífum fengu lögreglumenn þau fyrirmæli að standa vörð milli aðdáenda liðana. Af einhverjum óskiljanlegum ástæðum var talið of hættulegt að hleypa sjúkrabílum inn á völlinn og af 42 fyrir utan komst aðeins einn inn á leikvanginn.

Stuðningsmenn Liverpool reyndu af veikum mættu að bjarga félögum sínum, bjuggu til sjúkrabörur úr auglýsingaskiltum og báru þannig yfir á öruggari svæði og þeir sem kunnu reyndu CPR.

Allan þennan tíma voru öryggismyndavélar út um allann völl og klárlega allar með augun á áhorfendum.  Niðurstaða alls þessa ótrúlega klúðurs er öllum kunn 96 lágu í valnum.

Þrátt fyrir hetjulegar, þetta er endanlega staðfest í dag, hetjulegar, tilraunir stuðningsmanna Liverpool tókst ekki að bjarga öllum, 96 manns létust án þess að komast undir læknishendur þrátt fyrir að um risa knattspyrnuleik væri um að ræða í stórborg, hugsið ykkur það komst einn sjúkrabíll inn á sjálfan völlinn og þeir reyndu samt að hylma yfir það.

Fyrstu viðbrögð margra stuðningsmanna Liverpool í geðshræringu fyrir utan völlinn var að hugsa og segja, „Þið kennið okkur ekki um þetta“. Heysel slysið auðvitað ennþá ofarlega í huga. Þetta var á engan hátt stuðningsmönnum Liverpool að kenna, það vissu allir viðstaddir og núna var ekki nokkur vilji til að taka á sig neinn hluta ábyrgðarinnar.

Margir hafa líklega alveg eins búist við einhverju af því sem gerðist í kjölfarið, skuldinni yrði skellt á fótboltabullur og ólæti stuðningsmanna. En enginn gat séð fyrir þá ævintýralegu og hrikalegu yfirhylmingu margra háttsettra aðila og virtra stofnana sem við tók. Hvað þá að það tæki 20 ár að fá þó ekki nema að sjá öll sönnunargögn í málinu og þrjú  ár til viðbótar að fá niðurstöðu úr þeim gögnum.

Strax frá upphafi var eitthvað bogið við störf lögreglunnar sem greinilega samræmdu aðgerðir eftir slysið og öll rannsóknarvinna miðaði grunsamlega mikið að því að leita sökudólga meðal áhorfenda. Allir sem tekið var skýrslu af voru aðallega spurðir út í hvort þeir hefði drukkið mikið fyrir leik eða mætt á völlinn án þess að eiga miða. Tekið var blóðsýni úr öllum 95 (einn lést 4 árum seinna eftir að hafa aldrei náð meðvitund) sem létust þennan dag til að leita hvort áfengi væri að finna í blóðinu. Helmingur fórnarlambana var vel undir tvítugu, það yngsta 10 ára!!!

Engar fundu þeir sannanirnar til að réttlæta þá sögu sem lekið var út um að slysið væri aðallega drukknum stuðningsmönnum Liverpool að kenna sem hefðu reynt að komast miðalausir inn á völlinn. Brotið hlið upp og troðið þá sem fyrir voru inni á vellinum undir (i.e. killed your own).

Það fór á endanum þannig að það var niðurstaða rannsóknarnefndar kom meðan Íhaldsflokkurinn er við völd í Bretlandi. En flestir íbúar Liverpool borgar hafa sannarlega haft ástæðu til tortryggni í garð þess flokks í gegnum tíðina og flestir telja þátt Járnfrúarinnar í yfirhalningu lögreglunnar eftir Hillsborogh risastóran.

Brian Reade kom að sjálfsögðu mikið inn á Hillsborogh slysið í bók sinni rétt eins og Heysel. Fáir utan nánustu aðstandenda hafa líklega beðið með eins mikilli eftirvæntingu eftir að öll gögn í Hillsborogh slysinu yrðu gerð opinber og hann. Reade var blaðamaður Liverpool Echo á þessum tíma en það er eina blaðið sem heimamenn (Scousers) taka mark á og eina blaðið sem var frá fyrstu mínútu 100% á bak við stuðningsmenn Liverpool. Fjölskyldur aðstandenda Hillsborogh leituðu fljótlega til hans og hefur hann hjálpað þeim gríðarlega mikið í gegnum tíðina í baráttunni við kerfið. Veit ekki alla sögu Brian Reade og er ekki alltaf sammála honum en sem ansi beittur penni er hann verðugur andstæðingur kerfisins í Bretlandi og þá sérstaklega íhaldsflokknum. Hann skrifaði grein í Mirror árið 2010 um ástæður þess að opinbera þyrfti skýrslurnar í Hillsborough málinu áður en kellingar álkan dræpist. Fyrirsögnin var svona og það væri frólegt að sjá viðbrögðin ef einhver skrifaði svona fyrirsögn um t.d. Jóhönnu Sigurðar dóttur hér á landi:

Why Tory Hillsborough documents must be released before Thatcher dies.

Þetta varð ekki einu sinni umræðuefni í Bretlandi og í Liverpool (og víðar) tóku allir undir þetta. Hroki hennar skein í gegn frá degi eitt og flestir eru sannfærðir um að hún hafi átt mjög stóran þátt í þeim yfirhalningar skrípaleik sem lögreglan bauð uppá í kjölfar slysins. Eins hefur það oft verið talið að mjög háttsett öfl úr pólitíkinni hafi komið í veg fyrir að gögnin í Hillsborough málinu hafi fengið að líta dagsljósið sem þau loksins fengu að gera nú 23 árum seinna.

Greinin í Mirror kom inn á samskipti Reade við Trevor Hicks sem fór mikinn á blaðamannafundi eftir að niðurstöður sýrslunnar komu í ljóst. Hicks var pabbi tveggja unglingsstelpna sem létust

A few years ago I asked Trevor Hicks if he thought he’d ever establish the truth about why he lost his two beautiful teenage daughters that day.

He told me he already had. He was in no doubt that they died through police incompetence, inadequate safety procedures, a non-existant emergency service response and a culture that had allowed society to view all football fans as dangerous scum and stick them in metal cages.

He sought another truth. Why the Establishment had wriggled out of all blame, smeared the fans as killers, lied about their actions and refused to take any responsibility for the deaths, thus denying the deceased justice and the bereaved closure.

And he said if he could be granted one wish before he died it would be to find out what was said between Margaret Thatcher and police chiefs when she visited the Leppings Lane terrace the day after the disaster.

Because someone in high places had told him that Thatcher decided it was imperative that the police were exonerated. That the consequences for a force she treated almost as her private army, would be immense if (as Lord Justice Taylor’s report later demanded) they took the rap for 96 deaths in their care.

And so the cover-up began with her press adviser Bernard Ingham briefing the media that the disaster had been caused by a “tanked-up mob”.

Three days later the Thatcher-supporting Sun’s infamous front-page about fans urinating on the dead and stealing from their pockets appeared after collusion between the Police Federation and a Tory MP. The story went round the world that drunken fans killed their own. And the truth was buried.

Líklega verður Thatcher ekki bendluð beint við eftirmála Hillsborough þó skoðun Liverpool búa á henni og hennar þætti komi ekki til með að breytast. Þeim varð að ósk sinni að skjölin voru gerð opinber meðan hún ennþá tórir og sökin liggur fullkomlega hjá þeim er komu að framkvæmd leiksins og yfirhalningin, sem er ein sú versta í sögunni liggur hjá mörgum aðilum sem almenningur er alinn upp við að treysta 100% Það traust fór fyrir lítið í stjórnartíð Thatcher því Hillsborough var ekkert eina dæmið um yfirhalningu yfirvalda á þessum tíma, hvað þá að sannleikanum sé snúið á hvolf.

Noel  Gallagher 2012

Orðalagi 114 af 164 vitnisburðum var breytt og hagrætt þannig að öll gagnrýni á störf lögreglunnar var þurrkuð út. Video frá öryggisvélum var klippt til eins og hentaði best og spólan frá Leppings Lane “týndist”. Skýrslur sjúkraflutningamanna sem biðu fyrir utan völlinn var breytt og sjúkraflutiingamaðurinn sem var sá eini sem komst inn á völlinn hefur fyrir löngu talað máli aðstandendanna.  Þetta er ótrúlegt og það er ótrúlegt með öllu að það hafi verið svona auðvelt að snúa sannleikanum og hvað þá í allann þennan tíma.

Barátta fjölskyldanna er rétt rúmlega aðdáanarverð, þvílík þrautsegja. Lord Juctice Taylor sem var fenginn til að rannsaka Hillsborogh slysið í maí 1989 opinberaði niðurstöður sínar í ágúst sama ár þar sem ábyrgðin var alfarið sögð vera lögreglunnar en ekki aðdáenda Liverpool. Aðstandendur fórnarlabana fögnuðu þessu vissulega en fundu strax fjölmarga galla við skýrsluna, þ.á.m. að hann hafi valið úr sönnunargöngum og sleppt sumum stofnunum, eins og sjúkraflutningsmönnum, enska knattspyrnusambandinu o.fl. allt of auðveldlega. Taylor fékk mikið af gögnum sem hann vann úr í samstarfi við lögregluna sem þar með hjálpaði honum við að velja úr sönnunargöngum. Hann hafði auðvitað ekki öll sönnunargöng eins og við höfum fengið að sjá núna og niðurstöður hans leiddu ekki mikið af sér þegar koma að leit aðstandenda að réttlæti. Hér er listað upp þeirra skoðun á skýrslu Taylor

Önnur skýrsla kom út í janúar 1990 sem jafnan er kölluð Taylar skýrslan en hún er í raun bara önnur skýrsla frá honum en snýr aðallega að breytingum á leikvöngum. Skýrslan lagði til að sett yrðu sæti á alla velli ásamt því að girðingar og hlið yrðu bönnuð á leikvöngum. Að auki voru aðrar tillögur er sneru að framkvæmd leiksins. Allt tillögur sem hafa stökkbreytt öryggi áhorfenda og í raun gjörbreytt fótboltanum.

Barátta aðstandenda fyrir réttlæti hófst fyrir alvöru í kjölfar þessarar skýrslu sem flestur héldu að ætti að vera uppreisn æru fyrir stuðningsmenn Liverpool. Það varð þó aldeilis ekki enda ekki einn einasti maður dæmdur eða dregin til ábyrgðar. Með því að hliðra til sannleikanum tókst lögreglu/sjúkraliðum/yfirvöldum í 20 ár að koma í veg fyrir að öll sönnunargögn í málinu yrðu gerð opinber.  Baráttan snerist aðallega um að fá aðgang að öllum upplýsingum um slysið, s.s. dánarorsakir og staðfestir andlátstímar hvers og eins auk upplýsinga um kolröng og ámælisverð vinnubrögð lögreglunnar. Það var því mikið áfall og nýjar fréttir fyrir þau er skýrslan sagði til um að hægt hefði verið að bjarga allt að 41 mannslífi þennan dag eftir áður uppgefinn dánartíma hefðu þeir komist fyrr undir læknishendur.

Barátta sem tekur 23 ár getur ekki annað en tekið á og erfitt getur verið að halda almenningi upplýstum. Afleiðingar þess að klára ekki málið strax frá upphafi og segja ekki sannleikann eru miklu stærri en þau 96 mannslíf sem fóru þennan dag. Líf margra var lagt í rúst í kjölfarið, einhverjir hafa fyrirfarið sér, orðið alkahólistar og þar fram eftir götunum. Fjölskyldur fórnarlambana hafa sundrast í 2-3 mismunandi hópa með mismunandi skoðanir á því hvernig best væri að ná fram réttlæti en þó auðvitað alltaf með sama markmiðið.

Margir (ég þ.m.t) muna ekkert eftir Hillsborogh slysinu eða voru ekki einu sinni fæddir þegar það gerðist. Rétt eins og eftir Heysel þá fengu stuðningsmenn Liverpool (á vissan hátt réttilega) á sig nánast alla gagnrýnina. Svipað átti sér stað eftir Hillsborogh en strax eftir útgáfu tölublaðs The Sun frá 19.apríl 1989 höfðu þeir sem vissu sannleikann óumdeildan sameiginlegan óvin og hafa haft allar götur síðan. Dagblaðið alræmda á svo sannarlega skilið allt það skítkast sem það fær á sig og í gegnum árin hefur manni fundist hatur Liverpool búa (Everton og Liverpool) beinast að The Sun á meðan lögreglan og aðrir sem sannarlega komu að þessu máli fengu minni athygli. Forsvarsmenn Sun hafa reyndar verið sérlega ósvífnir og viðhorfið gagnvart þeim hefur ekkert breyst en ég er ekki viss um að þeir sem þekkja málið aðeins lítillega hafi áttað sig á því hversu risavaxið þetta væri og miklu meira heldur en bara einhver blaðaskrif í The Sun. Þeirra heimildir voru meira að segja komnar frá lögreglunni. The Sun var ekki eini sinni eina blaðið sem fékk þessar upplýsingar og ekki heldur það eina sem birti fréttir um þessar upplýsingar. En þeir voru þeir einu sem slógu þessu upp sem heilögum sannleika og bökkuðu aldrei með það fyrr en nú 23 árum seinna er þeir gátu ekki með nokkru móti annað.  Allt of seint.

Þessvegna er enn þann dag í dag (sérstaklega eftir niðurstöður skýrslunnar) hægt að sjá svona miða í verslunum á Englandi, ekki bara í Liverpool.

Niðurstöður úr Hillsborogh hljóta að fá marga til að rifja aðeins upp niðurstöður Heysel aftur í öðru og meira gagnrýnu og ekki eins einhliða ljósi.

Það er allavega ljóst að þessar niðurstöður sem aldrei hefðu litið dagsins ljós ef ekki væri fyrir 23 ára hatramma baráttu aðstandanda þeirra sem létust í Hillsborogh sem alla tíð hafa verið vel studd af bæði Liverpool og Everton mönnum. Þau hafa verið í mótvindi nánast allan þennan tíma. Þvílíkt kjaftshögg sem þetta hlítur að vera fyrir þá sem hafa ekki haft hreina samvisku í þessu máli. Það hljóta að vera ansi margir.

Að sama skapi er það töluverður sigur að sjá hvern aðilan á fætur öðrum sem fjölskyldurnar hafa sagt vera hina raunverulegu sökudóla biðjast afsökunar. Sheffield Wednesday eigendur vallarins hafa gert það opinberlega, núverandi stjórnendur lögreglunnar hafa gert það og fordæmt yfirhalninguna, núverandi forsætisráðherra Breta sem og formaður stjórnarandstöðunar hafa gert það kröftuglega. Meira að segja enska knattspyrnusambandið og The Sun hafa beðist afsökunar og það þarf heilmikið til í báðum tilvikum. Nautheimska fíflið og einhver mesti sori jarðarinnar Kelvin MacKenzie hefur meira að segja sent frá sér afsökunarbeiðnislíki þar sem hann þó kennir öðrum um en sjálfum sér. Hann á ekki sök á Hillsborough harmleiknum sem slíkum, hann á hinsvegar risastóra sök á Hillsborough harmleiknum sem fylgdi á eftir og honum verður sannarlega aldrei fyrirgefið. Þessir  aðilar eru þó allir 23 árum of seinir og baráttan fyrir réttlæti hættir ekki núna.

Enginn var sakfelldur eftir Hillsborough, enginn dregin til saka og það eina sem gerðist var að sá sem var yfirmaðu lögreglunnar þennan dag fékk að fara á eftirlaun af „heilsufarsástæðum“. Hann var sá sem fyrirskipaði að hliðið skildi opnað er leiddi til dauða 96 áhorfenda og laug svo um það að því hefði verið sparkað upp. Hann fékk fullar launagreiðslur. Það er reyndar ekki það furðulegasta því á meðan aðstandendur fengu rétt svo bætur til að ná yfir útförina fengu starfsmenn lögreglunnar þennan dag samtals 1,2mp í bætur vegna streitu í kjölfar slysins og þess sem þeir urðu vitni að þennan dag.

Eitthvað er hægt að finna jákvætt við eftirmála Hillsborogh slysins, ekkert, ekki einu sinni Bill Shankly hefur þjappað stuðningsmönnum Liverpool eins mikið saman og þetta slys. Raunar má hið sama segja um stuðningsmenn Everton sem gjörsamlega þola ekki Liverpool og lái þeim það hver sem vill. Ekki nóg með að Liverpool hafi oftar verið ofan á í einvígi liðana á níunda áratugnum þá varð Heysel slysið (sem Liverpool fékk eitt að bera ábyrgð á) til þess að Everton gat ekki spilað í Evrópukeppninni á hátindi félagsins, er það var eitt það besta í Evrópu.

Þrátt fyrir hatur þeirra í garð Liverpool hefur ekkert lið staðið þéttar með Liverpool í eftirmálum Hillsborough heldur en Everton (Celtic þar rétt á eftir). Auðvitað er þetta jafn nálægt þeim og stuðningsmönnum Liverpool og fórnarlömb og aðstandendur jafn tengd þeim bláu og þeim rauðu. En þá ber samt að virða fyrir þetta.

Joey Barton er líklega langbesta dæmið um hvað Hillsborogh slysið er miklu stærra en fótbolti. Fyrir utan það að vera uppalinn Everton maður þá var Joey Barton án vafa óvinsælasti leikmaður Ensku úrvalsdeildarinnar (áður en Suarez tók við því af honum). Það er baulað á hann á öllum völlum… nema á Anfield Road af öllum völlum, þar var klappað fyrir honum úr Kop stúkunni. Enginn leikmaður hefur stutt baráttu Hillsborough meira opinberlega undanfarin ár heldur en Barton og fyrir það er horft framhjá öðru a.m.k. á Anfield.

Annað mjög gott dæmi um samstöðu óháð ríg var í upphafi þessa tímabils er allt of stór hluti aðdáenda United hóf að syngja allt of kunnuglega níðsöngva tengdum Hillsborough á Goodison Park, svar Everton manna var hátt og skýrt og mun hljóma áfram a.m.k. um sinn, JUSTICE FOR THE 96.

Reyndar hefur loksins orðið mikil vakning varðandi níðsöngva á fótboltaleiknum í kjölfar þess að sannleikurinn er endanlega kominn í ljós í Hillsborough. Fjölmörg lið spiluðu You´ll Never Walk Alone fyrir leiki síðustu umferðar til að heiðra minningu þeirra 96 sem létust og stuðningsmenn annara liða sýndu baráttunni fyrir réttlæti stuðning á margan hátt. Hluti stuðningsmanna United í Stretford End gat þó ekki setið á sér í sínum leik og hóf að syngja níðsönga um Liverpool eins og þeir hafa gert á öllum leikjum í mörg ár. Núna var þó loksins komið að því að þeir fengu þetta í hausinn og voru fordæmdir af klúbbnum sem og öðrum stuðningsmönnum United. Núna var þetta hreinlega of rangt til að það yrði þolað. Einn United maður sem hringdi inn á BBC eftir leik orðaði þetta frábærlega. Sama á svo sannarlega vonandi við um okkar menn, fáránlegir söngar um Munich slysið eiga ekki að heyrast aftur á Anfield.

Að lokum langar mig að setja eitt flottasta svar aðdáenda annara liða (sem til er á youtube) við fréttum af Hillsborough og það úr ákaflega óvæntri átt, frá Ítalíu. Stuðningsmenn Liverpool stóðu alls ekki einir í þetta skiptið en þetta myndband er frá frá mínútu „þögn“ úr leik AC Milan og Real Madríd, sigursælustu liðum Evrópu sem mættust í Milan í undanúrslitum Evrópukeppninnar 1989. Þetta var fyrsti leikur beggja liða eftir slysið og hlé var gert á 6.mínútu leiksins

http://youtu.be/-q64TpA-uKY

Vonandi skýrir þetta eitthvað báða þessa atburði fyrir Íslenskum stuðningsmönnum sem hafa kannski ekki farið djúpt ofan í saumana á þessum harmleikjum. Þetta er aðvitað bara úrdráttur úr miklu stærri og viðameiri sögu sem ekki er hægt að koma fyrir í “lítilli” færslu. Það eru til heilu bækurnar um báða þessa atburði. Það var engan vegin ætlunin að reyna fegra hlut stuðningsmanna Liverpool í Heysel þó ég sé á sama tíma til í að rökræða við þá sem segja málið einfalt og skrifist eingöngu á stuðningsmennina. Um Hillsborough vitum við öll miklu meira og fáum líklega að vita mikið meira á næstu vikum og mánuðum, blessunarlega er því máli ekki ennþá lokið en núna loksins sér vonandi fyrir endann á því. Sem stuðningsmaður Liverpool þekki ég ekkert annað en baráttuna fyrir réttlæti á Hillsborough og þó þetta sé ansi langt frá manni hafði það furðu mikil áhrif að sjá fjölskyldurnar loksins ná að stíga gríðarstórt skref í átt að réttlæti. Þau hafa ekki verið að biðja um meira en það.

Margir sem hafa verið í fararbroddi þeirrar baráttu hafa unnið þvílíkan sigur fyrir alla stuðningsmenn Liverpool (og fótbolta) að þau ættu ekki að þurfa greiða fyrir sitt áfengi í Liverpool borg aftur. Sigur sem þó er í skugga svo mikils harmleiks að enginn hefur áhuga á að fagna eitthvað sérstaklega.

Justice for the 96
& RIP 39
Babu